Njerëzit në Turkmenistan tani nuk kanë asnjë aplikacion funksional të mesazheve të çastit pasi i fundit ekzistues, IMO, u bë i paarritshëm në vend.
Të gjitha aplikacionet e tjera të mesazheve dhe mediat sociale ishin bllokuar tashmë nga qeveria autoritare në Ashgabat, duke i lënë qytetarët e saj nominalisht të shkëputur nga pjesa tjetër e botës.
Vendi i Azisë Qendrore është përmendur vazhdimisht nga ekspertët ndërkombëtarë se ka internetin më të ngadaltë në botë. Kjo shpejtësi me ritmin e kërmillit është ngadalësuar edhe më tej në javët e fundit, duke e bërë të pamundur hapjen e faqeve të internetit dhe në mënyrë efektive “duke bërë që IMO të zhduket” nga vendi, thonë banorët.
“IMO nuk funksionon më dhe çdo gjë tjetër është bllokuar shumë kohë më parë,” tha një banor i Ashgabatit për Radion Evropa e Lirë përmes e-mailit më 3 gusht. “Edhe kanalet televizive [të huaja] po zhduken [nga interneti]. Ne nuk mund të shikojmë Euronews prej rreth një jave”, tha banori në kushte anonimiteti.
Disa turkmenë vazhdojnë të kenë akses në faqet e bllokuara të mediave sociale nëpërmjet rrjeteve private virtuale (VPN) — duke rrezikuar hakmarrjen e qeverisë — por interneti që zvarritet e bën praktikisht të pamundur për shumë njerëz hapjen e sajteve.
Klientët thonë se interneti ka qenë jashtëzakonisht i ngadalshëm edhe për standardet turkmene. Së bashku me të qenit jashtëzakonisht i ngadalshëm, është gjithashtu një nga shërbimet më të shtrenjta në mbarë botën.
Një raport nga Cable.co.uk me bazë në Mbretërinë e Bashkuar mbi shpejtësinë e brezit të gjerë në mbarë botën zbuloi se Turkmenistani — me një shpejtësi mesatare interneti prej 0,50 megabit për sekondë (Mbps) — ishte më i ngadalti nga të gjitha 224 vendet dhe territoret e anketuara në vitin 2021.
Raporti tha se u deshën rreth 22 orë e 34 minuta për të shkarkuar një film me një madhësi prej 5 gigabajt.
IMO ishte aplikacioni i fundit i mesazheve të çastit ende i disponueshëm në Turkmenistan pasi autoritetet bllokuan mesazherin ICQ në fund të prillit.
WhatsApp, Viber dhe aplikacione të tjera kanë qenë prej kohësh të paarritshme në Turkmenistan, së bashku me faqet e mediave sociale si Facebook, Twitter, VK, Odnoklassniki dhe platforma e ndarjes së videove YouTube. Shumica e mediave të pavarura dhe të huaja në internet që fokusohen në Turkmenistan nuk mund të hapen brenda vendit pa një VPN.
Qeveria turkmene është e njohur për marrjen e masave ekstreme për të kontrolluar rrjedhën e informacionit në dhe nga vendi dhe për të mbajtur njerëzit e saj në izolim ndërkombëtar. Nuk ka media të pavarura në Turkmenistan dhe të gjitha faqet e radios, TV, gazetave dhe lajmeve në internet kontrollohen nga shteti.
Qeveria kontrollon gjithashtu lëvizjen e njerëzve duke penguar shumë të udhëtojnë jashtë vendit — madje duke hequr pasagjerët nga fluturimet me destinacion jashtë, pavarësisht biletave dhe vizave të vlefshme.
“Mënyra e vetme për mua për të kontaktuar njerëzit në botën e jashtme është e-mail, i cili është ende i aksesueshëm nëpërmjet telefonave inteligjentë,” tha banori i Ashgabat. Por ata kërkojnë që të mos i telefonojnë drejtpërdrejt përmes telefonit celular ose linjës fikse, sepse “shërbimet e sigurisë së turkmenit monitorojnë thirrjet telefonike jashtë shtetit”.
Disa njerëz i thanë Shërbimit Turkmen të Radios Evropa e Lirë se ishin ankuar te ofruesi i internetit — Turkmentelecom në pronësi shtetërore — për përkeqësimin e vazhdueshëm të shpejtësisë së internetit, por se asgjë nuk ndryshoi.
Të tjerë thanë se u përpoqën të blinin paketa më të shtrenjta me një lejim më të madh të të dhënave, duke shpresuar të merrnin internet më të shpejtë. Por ata thanë se ishte një humbje parash, pasi interneti mbeti si kërmilli, pavarësisht nga marrëveshjet më të kushtueshme.
Në vitin 2022, presidenti i atëhershëm Gurbanguly Berdymukhammedov urdhëroi Ministrinë e Sigurisë Kombëtare të vendoste kontrolle të mëtejshme në një Internet tashmë të prangosur.
Duke folur në një seancë televizive të Këshillit të Sigurimit të Shtetit, Berdymukhammedov u ankua se “kontrolli mbi internetin nuk ishte kryer siç duhet në vitin 2021”.
Ai urdhëroi shërbimet e sigurisë të fokusohen më shumë te njerëzit që postojnë “ide që dëmtojnë strukturat kushtetuese të Turkmenistanit, veprime që prishin rendin shoqëror dhe propagandojnë terrorizmin, ekstremizmin, ultranacionalizmin dhe aktivitete të tjera të paligjshme”.
Asgjë nuk ka ndryshuar që kur ai dha dorëheqjen si president vitin e kaluar dhe vendosi djalin e tij, Serdarin, në vend të tij.
Autoritetet turkmene janë të vetëdijshme se disa njerëz hyjnë në mediat sociale përmes VPN-ve.
Në qershor, policia thirri disa blogerë dhe influencues të njohur vendas dhe i paralajmëroi ata të postonin vetëm përmbajtje që tregonin Turkmenistanin në një dritë pozitive.
Policia tha se kritikat ndaj qeverisë në mediat sociale mund të nënkuptojnë burg, i thanë Radios Evropa e Lirë disa nga blogerët. Oficerët paralajmëruan se edhe pëlqimi ose komentimi i përmbajtjeve kritike ndaj qeverisë ishte i ndaluar dhe mund të shihej si “aktivitet anti-qeveritar”, thanë ata.
Ata që u thirrën nga policia ishin influencues të rinj që përdorin Instagram, TikTok dhe YouTube për të ndarë video, për të promovuar shërbime dhe produkte, për të folur për veten e tyre ose për të shprehur mendimin e tyre për tema të ndryshme — kryesisht jopolitike –.
Media shtetërore në Turkmenistan promovon vetëm narrativën e qeverisë për një komb “të lumtur dhe të begatë”, duke përshkruar imazhe të inskenuara dhe ngjarje dhe parada të organizuara nga shteti. Mediat dhe zyrtarët nuk përmendin krizën e rëndë ekonomike, varfërinë dhe papunësinë që kanë pllakosur shtetin e pasur me gaz për disa vite./REL
