Në fillim të kësaj jave, qeveria shqiptare miratoi dy ligje të reja që në thelb do të sillnin mediat online nën kontrollin e shtetit. Kundër kritikave të ashpra nga gazetarët vendas, organizatat e mediave lokale dhe ndërkombëtare, organet e të drejtave të njeriut dhe organizatat politike, shumica e Partisë Socialiste votuan në favor të 2 projektligjevet. Kryeministri Edi Rama më herët pretendoi se ligji “u pajtua 100%” nga zyra e Harlem Desir, Përfaqësuesi për Lirinë e Medias dhe OSBE.
Kjo nuk është e vërtetë.
Desir sqaroi pozicionin e tij dhe deklaroi se ka ende punë për të bërë dhe përmirësime që duhen bërë. Në asnjë moment nuk i dha 100% mbështetje ligjit dhe ai i tha se zyra e tij do të monitorojë nga afër zbatimin e ligjit, si dhe të punojë me qeverinë për të përmirësuar më tej dispozitat brenda tij.
Kryeministri Edi Rama ka pohuar se ligjet e “anti-shpifjes” që u miratuan në parlament miratohen 100% nga ju. A është ky rasti?
Siç mund ta shihni nga deklarata ime në 17 dhjetor, unë qartë tregova se kishte përmirësime në versionin e fundit të projektligjeve në krahasim me ato të mëparshme, por që kishte akoma punë për të bërë, veçanërisht në nivelin e gjobave. Unë shtova se zbatimi i ligjit nuk duhet të pengojë në asnjë mënyrë lirinë e shprehjes dhe lirinë e mediave dhe se Zyra ime do ta monitorojë nga afër këtë.
Unë jam 100% i gatshëm të punoj me shoqërinë civile dhe qeverinë të vazhdojmë të përmirësojmë ligjet, të zgjidhim të gjitha çështjet e mbetura dhe nuk do të kursej asnjë përpjekje në këtë çështje.
A keni akoma ndonjë shqetësim për ligjin që është miratuar dhe mendoni se ai ende paraqet rrezik për lirinë e mediave në Shqipëri?
Po, ka shqetësime.
Gjatë gjithë vitit, ekspertët tanë juridikë kanë adresuar problemet dhe duke formuluar rekomandime për të ndryshuar ligjet. Kishte shumë çështje shqetësuese për ne: këto përfshijnë një regjistrim të detyrueshëm të mediave në internet; dhe një propozim për t’i siguruar rregullatorit (AMA) autorizime të gjerë për të pezulluar ose bllokuar hyrjen në internet mediave elektronike në bazë të formulimeve të paqarta, të tilla si “morali publik” ose “dinjiteti” i një personi që preket nga një botim.
Ai gjithashtu i imponoi mediave një detyrim për të botuar në një “mënyrë realiste, të paanshme dhe objektive”, dhe AMA do ta kishte këtë nën kontroll. AMA gjithashtu do t’i ishte dhënë kompetenca e një gjykate në çështjet e shpifjes, duke pasur fuqinë për të imponuar një “formulë ndjese” për mediat online. AKEP do të kishte kompetenca për përmbajtjen e botimeve të mediave elektronike.
E gjithë kjo nuk ishte në përputhje me angazhimet e OSBE-së dhe standardet ndërkombëtare për lirinë e shprehjes dhe lirinë e mediave. Kjo është arsyeja pse deklaratat e mia ishin shumë të forta dhe të ashpra, siç ndodh gjithmonë në situata të ngjashme, pavarësisht nga qeveria. Vlerësimet tona bazohen në tekstin e legjislacionit, ose draft legjislacionit, që ne rishikojmë, dhe zbatimin e ligjeve.
Ne gjithmonë ofrojmë ndihmë për qeveritë për të përmirësuar projektligjet, nëse konsiderojmë se ato paraqesin probleme për lirinë e mediave. Kjo është ajo që Zyra ime ka bërë që nga fillimi dhe deri në minutën e fundit përpara votimit. Ne kemi punuar për të përmirësuar projektligjet dhe për t’i sjellë ato në përputhje me standardet ndërkombëtare dhe angazhimet e OSBE-së. Drafti i fundit përmbante shumë përmirësime në krahasim me versionet e mëparshme.
Me kërkesën tonë, është prezantuar një mbrojtje e fortë e cila thotë se: “Asnjë dispozitë në këtë ligj nuk do të interpretohet në atë mënyrë që të garantojë të drejtën për të censuruar ose kufizuar lirinë e shprehjes, ose të drejtën e fjalës. Ky ligj interpretohet në përputhje me parimet e Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore, siç zbatohet në praktikën gjyqësore të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut ”.
Për më tepër, detyrimet e regjistrimit janë eleminuar dhe mundësia që AMA të heqë përmbajtjen ka qenë e kufizuar në tre vepra të rënda penale: pornografi për fëmijë; promovimi i akteve terroriste; shkelje të sigurisë kombëtare. Tjetra, referencat për “besimin politik” dhe “anëtarësimin në sindikatë” janë eleminuar në artikull që ka të bëjë me racizmin dhe diskriminimin, pasi këto referenca mund të ishin përdorur për të ndjekur kritikën e ligjshme kundër grupeve politike ose ideve.
Për më tepër, rregullimi i së drejtës së përgjigjes është kufizuar, për të shmangur keqpërdorimet; dhe, për më tepër, është siguruar mundësia për të apeluar të gjitha vendimet e AMA-së dhe mbikëqyrjen gjyqësore; dhe një atribut i ri për AKEP për rregullimin e përmbajtjes është eleminuar.
Sidoqoftë, siç theksova edhe më parë, do të duhet të vazhdojmë të punojmë për uljen e nivelit të gjobave të mundshme. Një instrument nënligjor duhet të diskutohet me qeverinë, për të siguruar respektimin e parimit të proporcionalitetit siç përcaktohet në ligjin ndërkombëtar.
Tani që votimi ka kaluar në Parlament, ne do ta vlerësojmë versionin e miratuar. Prandaj ne nuk e konsiderojmë të përfunduar punën tonë. Ne jemi të vëmendshëm ndaj vërejtjeve dhe shqetësimeve të shoqërisë civile dhe aktorëve të mediave. Mobilizimi i tyre tregon lidhjen e tyre me lirinë e mediave në Shqipëri. Në përgjithësi, ne do të monitorojmë nga afër zbatimin e këtyre ligjeve nga autoritetet shqiptare. Kjo është edhe arsyeja pse kam theksuar se është e rëndësishme të sigurohet që AMA të mund të kryejë kompetencat dhe detyrat e saj në një mënyrë plotësisht të pavarur, pa asnjë lloj ndërhyrje politike.
Gjatë seancës plenare të kësaj jave, Rama i quajti gazetarët “analfabetë” dhe “dhunues të të drejtave të njeriut”, ai veçoi edhe disa nga gazetarët më të zëshëm që kanë kundërshtuar projektligjin duke i përmendur me emra. Cili është pozicioni i Zyrës për këtë çështje?
Pozicioni ynë është, si gjithmonë, që personat publik duhet të respektojnë profesionistët e mediave, punën e tyre dhe të drejtën e tyre për të luftuar për të drejtat e tyre. Figurat publike duhet të durojnë një prag më të lartë të kritikës për shkak të rolit të tyre publik në shoqëri.
Dje, zyra juaj mbështeti një platformë të vetë-rregullimit në Maqedoninë e Veriut, ndërsa u shfaq për të mbështetur rregullimin e shtetit në Shqipëri – kjo ka çuar në konfuzion nga shqiptarët që nuk mund ta kuptojnë qasjen në dukje kontradiktore. Ju lutemi mund të sqaroni?
Unë nuk mendoj se duhet t’i kundërshtojmë ata në parim. Edhe në vendet ku ka shumë mekanizma të vetë-rregullimit, ekzistojnë gjithashtu ligje, rregullatorë dhe gjyqtarë për të ndërhyrë në fusha të caktuara të veprimtarive mediatike, ose në fushën e lirisë së shprehjes. Kjo madje mund të jetë e nevojshme për të mbrojtur lirinë e shprehjes dhe fjalën e lirë, dhe kjo është e nevojshme edhe sot për të garantuar hyrjen në një internet falas, të hapur dhe të sigurt kudo.
Më shumë vetë-rregullim është i dëshirueshëm dhe mund të kufizojë ndërhyrjen shtetërore në shumë raste. Mund të jetë gjithashtu mbështetës i respektimit të standardeve etike të gazetarisë dhe të forcojë cilësinë e informacionit. Sidoqoftë, vetë-rregullimi nuk përjashton ekzistencën e legjislacionit.
Shtetet gjithashtu kanë shqetësime dhe përgjegjësi në fusha të tilla si lufta kundër terrorizmit, ekstremizmit të dhunshëm, sigurisë dhe luftës kundër racizmit, antisemitizmit, formave të caktuara të fjalës së urrejtjes, veçanërisht në internet. Roli ynë është që të inkurajojmë nismat e vetë-rregullimit, si ai i fundit në Maqedoninë e Veriut, dhe të sigurojmë që legjislacioni aktual ose i ardhshëm nuk do të kufizojë lirinë e mediave, gazetarinë investiguese dhe shprehjen e pikëpamjeve kritike, dhe nuk do të shkojë përtej sigurisë legjitime qëllimet ose të jenë të dëmshëm për lirinë e shprehjes.
OSBE, CoE, BE dhe organizata të tjera të pavarura të mediave mbështesin vetë rregullimin. CoE e ka sqaruar se fakti që një organ shtetëror rregullon mediat do të thotë se ligji nuk është në përputhje me standardet ndërkombëtare – cili është mendimi juaj për këtë?
Siç u tha, Zyra ime mbështet vetë-rregullimin si një mekanizëm i rëndësishëm për promovimin e gazetarisë cilësore dhe forcimin e besueshmërisë, dhe ne kemi mbështetur nisma të tilla në shumë shtete pjesëmarrëse në OSBE. Për më tepër, ritheksoj deklaratën time që AMA, si një agjenci rregullatore, nuk mund të bëhet zëvendësuesja e një gjyqësori të pavarur.
Prandaj, ne kemi siguruar hyrjen në ligjin e dispozitave që garantojnë mbikëqyrjen gjyqësore. Kompetencat e rregullatorëve duhet të jenë të kufizuara me ligj dhe parime dhe angazhime ndërkombëtare.
Shumë nga institucionet e mësipërme gjithashtu mbrojnë heqjen e shpifjes si vepër penale nga sistemet juridike të vendeve. Në Shqipëri, shpifja është një çështje penale dhe civile por, në vend që ta dekriminalizojnë atë, ata kanë futur ligje të reja, duke i vendosur ato edhe më larg nga ato që rekomandohen. Cilat janë mendimet tuaja për këtë?
Shpifja nuk duhet të jetë vepër penale dhe Zyra ime vazhdon të nxisë të gjitha shtetet pjesëmarrëse të OSBE-së që të dekriminalizojnë shpifjet. Shpifja kurrë nuk duhet të abuzohet për të ndëshkuar ose parandaluar gazetarët që të kryejnë aktivitetet e tyre. Unë e kam sqaruar që në fillim se as AMA dhe asnjë organ tjetër administrativ ose rregullator nuk duhet të merren me çështje të shpifjeve. Kjo duhet të mbetet nën kompetencën e gjyqësorit.
Shumë prej tyre iu drejtuan OSBE-së për t’i mbështetur ata ndërsa ky projektligj ishte duke u debatuar dhe ata ndjehen të papërkrahur në minutën e fundit. Çfarë mund të thoni për të siguruar qytetarët që OSBE kujdeset për lirinë e mediave në Shqipëri?
Ne u angazhuam për këtë çështje që nga fillimi, dhe uroj të shfrytëzoj këtë mundësi për të kujtuar se ishim ndër të parët që reaguam publikisht për njoftimin e një sistemi të ri të regjistrimit në një deklaratë publike në tetor 2018.
Unë i siguroj qytetarët shqiptarë që Zyra ime do të monitorojë nga afër zbatimin e këtyre ligjeve dhe do të vazhdojë të ndjekë lirinë e mediave në vend. Exit.al
Discussion about this post