Prej ditësh në debatin publik është rikthyer edhe njëherë çështja e taksës së televizionit. Ka qenë takimi i djeshëm të AMA-s (Autoritetit të Mediave Audiovizive), që risolli në vëmendje se në Shqipëri po lobohet që qytetarët të paguajnë një taksë më të lartë për të parë televizionet publike.
Faxweb.al sjell për lexuesit disa nga shembujt më konkretë sesi funksionon taksa për televizionet publike rreth e rreth botës.
Për këtë na “ndihmon” rrjeti gjigant BBC, që në vitin 2014, në kohën kur ky debat ishte në kulmin e tij në Mbretërinë e Bashkuar, i ka kushtuar një shkrim analitik taksimit të qytetarëve.
Artikulli i plotë:
Debati mbi taksimin e licensave në Mbretërinë e Bashkuar po zhvillohet përpara tarifimit të licencës dhe rinovimeve të kartës mbretërore në 2016 dhe 2017 respektivisht.
Javën e kaluar deputetët mbështetën planet për t’i dhënë pushtetit të drejtën të dekriminalizojë mos pagesën e tarifës së licencës për TV.
Ndërkohë, muajin e kaluar, BBC hodhi poshtë thirrjet për të futur një tarifë abonimi vullnetare për shërbimet e saj.
Duke iu përgjigjur një hetimi të qeverisë për të ardhmen e BBC, ajo argumentoi se tarifa e licencës prej £ 145.50 ishte “mënyra më efektive” për të financuar korporatën.
Por sa e përhapur është licenca e TV në mbarë botën? Dhe pse po ndryshon në disa vende?
Le të shikojmë një panoramë sesi funksionon në botë Tarifat e licencave të TV, ose akuzat indirekte për financimin e stacioneve televizive publike, gjenden në rreth dy të tretat e vendeve evropiane.
Praktika është më pak e zakonshme në Afrikë dhe Azi, dhe e panjohur në Amerikën e Veriut. Në disa vende, si Serbia dhe Rumania, tarifat e licencës paguhen përmes faturave të energjisë elektrike.
Në këtë grupim bëntë pjesë Greqia deri në qershor 2013, deri kur qeveria pezulloi kompaninë e radios dhe televizionit të vendit, ERT, si pjesë e shkurtimeve drastike të buxhetit.
Në Mbretërinë e Bashkuar, banorëve i kërkohet ligjërisht të kenë një licencë nëse ata shikojnë ose regjistrojnë TV në të njëjtën kohë kur transmetohet.
Një licencë televizive me ngjyra kushton 145,50 euro (179 euro) ndërsa një licencë bardhë e zi kushton 49 euro (59 euro).
Në vitin 2012 rreth 155,000 njerëz u dënuan dhe u gjobitën sepse ata nuk paguanin. “Mbretëria e Bashkuar është mjaft unike,” thotë Tim Westcott, analisti kryesor i programimit televiziv për IHS Technology.
“Modeli i Britanisë së Madhe koniston në paisjen e qytetarëve me një televizion publik i cili nuk ka reklama ose abonim si pjesë e përzierjes së financimit të saj”.
Ai vë në dukje se Danimarka, Suedia dhe Norvegjia janë të vetmet vende evropiane me një model të ngjashëm.
Në Japoni, pronarët e TV paguajnë një “tarifë marrëse” për të financuar transmetuesin publik NHK, me një pagesë më të lartë për ata me TV satelit.
Në vitet e fundit, si Finlanda dhe Islanda kanë hequr tarifën e licencës së TV dhe e kanë zëvendësuar atë me një taksë që vlen për të gjithë të rriturit.
Vende të tjera evropiane kanë një licencë televizive – si Franca, Italia dhe Gjermania – por në ato raste transmetuesi publik financohet gjithashtu nga reklamat. Polonia ka një tarifë relativisht të ulët të licencës për TV (55 euro), por një normë të lartë të evazionit prej 65%.
Tërheqja e licencës së TV është në diskutim.
“Kur është aktual ky nivel i lartë i evazionit, kostoja e zbatimit të licencës dhe mbledhja e të ardhurave është aq e madhe saqë është më efikase për një qeveri që të financojë transmetuesin publik nga taksimi i përgjithshëm”, thotë Westcott.
Duke parë përpara drejt vitit 2020, Z. Westcott nuk pret që TV tradicional të zhduket.
“Shpejtësia e broadband-së po rritet dhe pronësia e pajisjeve të lidhura me internet është rritur, kështu që do të jetë më mirë që njerëzit në shtëpi të shikojnë TV të drejtpërdrejtë në pajisje të tjera përveç televizorit.
“Por, anekdotikisht, madje edhe aty ku njerëzit kanë pajisje të tjera në dispozicion, ata ende shikojnë televizionin e drejtpërdrejtë televiziv.
Është një parashikim mjaft i sigurtë se në pesë vjet do të vazhdojë të jetë rasti”.
Më poshtë do të rendisim disa shembuj se si disa sisteme të licencave televizive po ndryshojnë në mbarë botën.
FINLANDA
Prej 1 janarit 2013, Finlanda hoqi tarifën e licencës së TV dhe futi një taksë transmetimi të shërbimit publik – i quajtur gjithashtu YLE Tax – për të financuar Kompaninë Radiodifuzive Finlandeze.
Shuma maksimale e kësaj takse është 140 € (£ 117 në vit). Shkalla është llogaritur në 0.68% të shumës së të ardhurave të një individi.
Nën 18 vjeç ose ata me të ardhura nën € 7,353 (£ 6,152) nuk paguajnë asgjë. Pensionistët paguajnë midis 58 dhe 106 € (£ 48- £ 88).
GJERMANI
Që nga fillimi i vitit 2013, familjeve gjermane u është dashur të paguajnë një tarifë mujore të licencës së transmetimit prej gati 18 euro – 215 euro në vit – pavarësisht nëse ata kanë një televizion apo radio.
Pagesa e përgjithshme mbulon mediat publike ARD, ZDF dhe Deutschlandradio. Sipas sistemit të mëparshëm tarifat e ndryshme u ngarkuan bazuar në llojin e pajisjeve në pronësi.
GUERNSEY
Varësia britanike e Guernsey-it po shqyrton të ardhmen e licencës së TV si pjesë e një shqyrtimi më të gjerë të marrëdhënieve të saj kushtetuese me Mbretërinë e Bashkuar.
Ishulli nuk është pjesë e Britanisë së Madhe apo Bashkimit Evropian, por një pronë e Kurorës Britanike me një administratë të pavarur.
Banorët janë qytetarë britanikë.
Në shkurt të vitit 2014, politikani Dave Jones tha se licenca e TV ishte një taksë në Mbretërinë e Bashkuar që nuk duhet të vendoset në ishull.
Në korrik 2013, oficerët e licencimit të TV vizituan Guernsey dhe kapën 130 persona duke shikuar në mënyrë të paligjshme TV pa licencë.
IRLANDE
Republika e Irlandës është duke zhvilluar një konsultim publik mbi një propozim për të zëvendësuar tarifën e licencës për TV me një tarifë të re transmetimi të shërbimit publik.
Ngarkesa e propozuar, e cila mund të hyjë në fuqi deri në vitin 2015, është pjesërisht një përgjigje ndaj rritjes së numrit të njerëzve që hyjnë në transmetimet online.
Kjo do të zbatohej për të gjitha familjet dhe bizneset, me disa përjashtime, pavarësisht nga pajisja që ata përdorin për të hyrë në përmbajtje.
Tarifa aktuale e licencës për TV është 160 euro (£ 138).
Ndër opsionet për mënyra të reja të grumbullimit të liçensave televizive janë pagesa përmes faturave të shërbimeve apo autoriteteve lokale.
JAPONIA
Çdo pronar i një televizioni në Japoni, pavarësisht nga kombësia, detyrohet me ligj për të paguar një “tarifë marrjeje” për të financuar transmetuesin publik NHK.
Ka kontrata të veçanta për pronarët e TV tokësor dhe satelitor. Për ata që paguajnë çdo vit, tarifa tokësore është 13,600 jen (£ 80) dhe 24,090 jen (£ 142) për pritjen tokësore dhe satelitore.
Një rritje e numrit të njerëzve që refuzojnë të paguajnë taksën e licencës në Japoni (rreth mesit të viteve 2000) në vitet e fundit i është atribuuar uljes së besimit të publikut në NHK pas një sërë skandalesh korporate.
Në përgjigje, NHK filloi të ndjekë jo-paguesit. Vitin e kaluar u raportua se NHK fitoi një gjykim prej 1,100 dollarë (109,000 jen) kundër një familjeje që refuzoi të nënshkruante një kontratë të tarifës së licencës pas blerjes së një televizioni në vitin 2009.
Formulimi i aktgjykimit është interpretuar duke nënkuptuar se mund të kërkohet një kontratë për çdo pajisje që mund të ketë qasje në TV – të tilla si smartphones, tableta dhe pajisje të tjera.
UGANDA
Uganda planifikoi të futë një taksë licence në vitin 2005, edhe pse ideja u fshi përpara se të mund të zbatohej.
Korporata e Transmetimit Uganda (UBC) u krijua në vitin 2005 nën një akt që synonte transformimin e transmetuesit shtetëror në një korporatë të pavarur të transmetimit publik.
Akti deklaroi se UBC do të financohej nga burime të ndryshme duke përfshirë grantet dhe kreditë nga qeveria, donacionet, taksat e licencave televizive dhe reklamat. Plani ishte të mblidhte një taksë vjetore, 10,000 shilinga (£ 2.38), nga çdo familje me një televizor.
Por gazetat kryesore të Ugandës ishin jashtëzakonisht kritike, me Vitin e Ri në pronësi të shtetit që e përshkruante idenë si “një ndjekje e egër ndaj një patë të egër”.
Presidenti Museveni ndaloi taksën e licensës televizive përpara zgjedhjeve presidenciale të vitit 2006.
Ajo kurrë nuk është riintroducuar.
Një raport i vitit 2010 mbi transmetimet publike afrikane nga Iniciativa e Shoqërisë së Hapur për Afrikën Lindore tha se UBC krijoi rreth 85% të të ardhurave nga reklamat.
VINI RE: Ky shkrim është pronësi intelektuale e BBC.com
Përshtati në shqip: Ingrid Domi
