Nga ANDREW KUNAMBURA
Këshilli i Qytetit HARARE (HÇ) ka ndërprerë një memorandum mirëkuptimi (MoU) të në maj nënshkruar me kompaninë hollandeze Integrated Energy BV (IEBV) për ndërtimin e një incineratori mbeturinash për energji prej 134 milionë dollarësh në periferi të Harare pasi firma kërkoi një parapagesë në miliona dollarë, thuhet në njoftim.
Kjo është përkundër faktit se IEBV kishte treguar se kishte kapacitetin e plotë dhe të nevojshëm për ndërtimin e incineratorit në një marrëveshje 30-vjeçare ku përfshihej ndërtimi, operimi dhe transferimi (BOT).
Gjithashtu u theksua se këshilltarët ishin të shqetësuar për profilin e dobët të kompanisë pas kontrolleve të tyre, gjë që ngriti dyshime rreth kapacitetit të saj për të ndërmarrë një projekt të asaj madhësie.
Këshilltarët ishin veçanërisht të shqetësuar për faktin se IEBV ka ndërmarrë vetëm një projekt të ngjashëm në Shqipëri në vitin 2017, pasi fitoi një tender i cili u bë i diskutueshëm.
Gjetjet e këshilltarëve, të cilët u takuan në një takim të përbashkët të komiteteve të menaxhimit mjedisor dhe të financave të këshillit më 24 qershor për të përcaktuar hapat e mëtejshëm, përputheshin me rezultatin e hetimeve të “Indipendent” të Zimbabvesë që zbuloi se IEBV kishte mungesë të kapaciteteve dhe kishte marrë pjesë në një marrëveshje të dyshimtë çka detyroi kryeministrin e vendit ballkanik, Edi Rama, të shkarkonte gjysmën e kabinetit të tij në përgjigje të protestave masive të shkaktuara nga kjo marrëveshje.
Një zyrtar i qytetit Harare, Hosiah Chisango konfirmoi zhvillimet e fundit këtë javë, duke thënë se këshilli u tërhoq nga kërkesa e IEBV përpara fillimit të projektit.
“Është e vërtetë që ne kemi hyrë në një Memorandum Mirëkuptimi me IEBV, por siç e dini, kjo nuk ishte një memorandum marrëveshjeje dhe ende nuk ka pasur asnjë angazhim. Memorandumi i Mirëkuptimit kishte për qëllim të hapë rrugën për negociata me ta“, tha ai.
“Ajo që ndodhi më pas është që, ndërsa negociatat vazhduan, kuptuam se ajo që kishin premtuar nuk ishte ajo që donim.
Kur na u afruan fillimisht, ata treguan se ishin gati të plotësonin kërkesat tona. Ne u kishim treguar atyre qartë se ne donim të ndërtojmë, operojmë dhe transferojmë modelin me të cilin do të financonin ndërtimin e incineratorit dhe do ta operonin atë për 30 vjet përpara se t’ia dorëzonin këshillit. Megjithatë, më pas, mësuam se duhej të paguanim një shumë dhe nuk mund të pajtohemi me atë marrëveshje “, tha Chisango.
Harare nënshkroi një Memorandum Mirëkuptimi me IEBV pavarësisht një procesi të vazhdueshëm të tenderit, me nxitjen e ministrisë së qeverisjes lokale.
Chisango refuzoi të zbulojë sasinë e parave që IEBV dëshironte, por tregoi se ajo kërkonte ” miliona dollarë”.
Dokumentet zyrtare të këshillit gjithashtu treguan se komisionet e përbashkëta të Mjedisit dhe Financave i kërkuan Chisango të kërkojë një investitor tjetër.
Procesverbalet e mbledhjeve të komiteteve të përbashkëta, tregojnë më tej se drejtuesit e qytetit kishin shprehur shqetësimin se kompania nuk kishte zyra në Zimbabve apo kudo në Afrikë.
“Komiteti i përbashkët pyeti nëse kompania ishte e bazuar në vend, nëse projekti ishte kryer kudo në Afrikë dhe nëse kompania kishte fonde. Në lidhje me projektet e mëparshme të IEBV të një natyre të ngjashme në Zimbabve, përfaqësuesi i kompanisë njoftoi se kompania nuk ishte lokalizuar por ishte në proces të lokalizimit. Nuk kishte pasur asnjë projekt në Afrikë, por kompania donte të zbatonte projektin në Gana dhe Zimbabve. Projekti i vetëm pilot (i cili ndërmori IEBV) ishte në Evropën Lindore “, lexoi procesverbali i këshillit.
“Pas prezantimit, komiteti shprehu shqetësim; komiteti në këtë mënyrë ka ngarkuar nëpunësin e qytetit për të vlerësuar partnerë të tjerë të mundshëm “.
“Indipendent” më parë kishte mësuar dhe raportuar se nga një numër raportesh të mëparshme në Shqipëri, IEBV ishte regjistruar si Postbox Company në vitin 2016 dhe është e vështirë t’i kontaktoje.
Javën e kaluar, Independent kontrolloi me gazetarin holandez Van Gerven Oei, i cili ka shkruar gjerësisht mbi marrëveshjet e IEBV. Ai zbuloi se kompania – e themeluar nga një shtetas shqiptar me shtetësi holandeze, Klodian Zoto – nuk ka as zyra fizike në vendin e tij të origjinës.
“Ata janë një kompani guackë, zyrat e të cilave nuk ekzistojnë. Adresimi i tyre në Holandë është një zyrë postboxesh e menaxhuar nga një kompani menaxhuese. Ata nuk mund të kontaktohen drejtpërdrejt. Adresa e tyre e zyrës është Hoogoorddreef 15, 1101BA Amsterdam, por askush nuk punon atje, “tha Van Gerven Oei.
“Indipendent” gjithashtu raportoi se IEBV ka një histori në përfshirje në marrëveshje të dyshimta.
Për shembull, një artikull i botuar në një media shqiptare të quajtur Exit, të datës 2 tetor 2017, deklarohej se IEBV në mënyrë kontroverse fitoi një tender për ndërtimin e një inceneratori të tretë jashtë kryeqytetit të atij vendi atë vit.
Kompania u shpall fituese në një garë pa konkurrencë, me një bonus prej tetë pikësh.
Kontrata u dha në mënyrë kontroverse në një marrëveshje në të cilën kompania do të menaxhonte projektin për 30 vjet.
Sipas shtypit shqiptar, IEBV ishte e vetmja kompani që mori pjesë në tender, duke ofruar një ofertë prej rreth 128 milionë euro (143,4 milionë dollarë amerikanë). Shtypi shqiptar gjithashtu raportoi se propozimi i tij për të ndërtuar incineratorin në Tiranë u dërgua në Ministrinë e Mjedisit të atij vendi vetëm tre muaj përpara se të ekzistonte zyrtarisht si një kompani.
Pas shqyrtimit të ofertës së pacaktuar, Këshilli i Ministrave vendosi të hapë një procedurë tenderimi më 7 dhjetor 2016, duke siguruar që IEBV të marrë një bonus prej 8%, duke garantuar në thelb se do të marrë koncesionin.
Marrëveshja çoi në protesta të mëdha në rrugë në Verri, një periferi ngjitur me incineratorin e mbeturinave jashtë kryeqytetit të vendit ballkanik,
Protestuesit dëshironin që marrëveshja të anulohej, duke argumentuar se shoqërisë u paguheshin shuma të mëdha parash pavarësisht punës pa vlerë, sipas Daily News të Shqipërisë.
Më 27 dhjetor vitin e kaluar, kryeministri shqiptar Rama shkarkoi gjysmën e kabinetit të tij në përgjigje të protestave masive. Këto largime përfshinin ish-ministrin e financave të vendit Arben Ahmetaj, i cili u identifikuan nga shtypi pasi kishte ndikuar në marrëveshjen, sepse ai ishte mik i Zoto-s. Zimbabwe Indipendent
