Është thuajse e pamundur që dikush që ka përfunduar arsimin bazë 8 apo 9-vjeçar të mos ketë lexuar mbi eksperimentin e famshëm të Pavllovit mbi ngacmuesit, reagimet e pakushtëzuara dhe reagimet e kushtëzuara.
Nëse ju ka shpëtuar, mund ta përmbledhim në pak fjalë: Pavlovi zbuloi se qentë e tij fillonin të sekretonin pështymë para se ai t’i ushqente. Më saktësisht, siç u vu re gjatë një vrojtimi të kujdesshëm, qentë fillonin të sekretonin kur shihnin eksperimentuesin, pjatën e ushqimit, bile edhe kur dëgjonin këmbë njerëzish të drejtuar nga laboratori.
Kështu Pavlovi vendosi të studionte këtë reagim paraprirës dhe duke ndërmarrë një studim të tillë, ai ndihmoi së tepërmi të ardhmen e psikologjisë. Në fillim të shekullit XX, Ivan Pavlov ishte laueruar me çmimin Nobel, pikërisht për studimet e tij në procesin e tretjes tek qentë.
Pak më shumë se një shekull më vonë një tjetër eksperiment, u zhvillua në Sarandë (qëllimet shkencore ende nuk i dimë), se sa do të rezistonte një komunitet i tërë njerëzish 3 ditë pa ujë.
Deri më tani, sipas vetë drejtorit të Ujësjellësit Sarandë, Sheme Lulo, askush nuk ka reaguar: “Unë i kam lenë dhe tre ditë pa ujë, pa i furnizuar, për të parë sa interes kanë. Nuk ka telefonuar njeri”.
E gjithë kjo skenë tragjikomike, zhvilluar në një studio televizive, na rikthen dhe njëherë tek Pavlovi.
Eksperimentin e tij të famshëm ai e përsëriti pak kohë më pas duke zbuluar se kur tingëllima e ziles u paraqit vetëm, pa u shoqëruar me mishin e grirë, qeni filloi të sekretonte më pak pështymë dhe më në fund pushoi së sekretuari.
Eksperimenti “Lulo” në një laborator gjigand si ky i yni ku çdokush mund të vërtetojë teoritë e tij, është prova e fundit se shqiptarëve u është shuar reagimi.
Gjithmonë bie një zile, por ushqimi nuk duket gjëkundi!
Blerina Spaho-Faxweb.al
