Gjykata Ndërkombëtare Penale lëshoi të martën urdhër-arreste për dy udhëheqës të lartë talebanë, duke i akuzuar ata për krime kundër njerëzimit për persekutimin e grave dhe vajzave.
Gjyqtarët thanë se kishte “baza të arsyeshme” për të dyshuar udhëheqësin suprem të talebanëve, Hibatullah Akhundzada, dhe kryetarin e gjykatës, Abdul Hakim Haqqani, për kryerjen e persekutimit me bazë gjinore.
Talebanët i kishin “privuar rëndë” vajzat dhe gratë nga të drejtat për arsim, privatësi dhe jetë familjare, si dhe nga liritë e lëvizjes, shprehjes, mendimit, ndërgjegjes dhe fesë, thanë gjyqtarët e GJPN-së.
“Përveç kësaj, persona të tjerë u vunë në shënjestër sepse shprehje të caktuara të seksualitetit dhe/ose identitetit gjinor u konsideruan si të papajtueshme me politikën e talebanëve mbi gjininë.”
Gjykata tha se krimet e dyshuara ishin kryer midis 15 gushtit 2021, kur talebanët morën pushtetin, dhe vazhduan të paktën deri më 20 janar 2025.
Gjykata Penale Ndërkombëtare, me seli në Hagë, u krijua për të vendosur mbi krimet më të këqija në botë, siç janë krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit.
Nuk ka forcë policore të vetën dhe mbështetet te shtetet anëtare për të zbatuar urdhër-arrestet e saj – me rezultate të përziera.
Në teori, kjo do të thotë që kushdo që i nënshtrohet një urdhër-arresti të GJND-së nuk mund të udhëtojë në një shtet anëtar nga frika se mos ndalohet.
Pasi u rikthyen në pushtet në gusht 2021, autoritetet talebane premtuan një sundim më të butë se sa periudha e tyre e parë në pushtet nga viti 1996 deri në vitin 2001.
Por ata shpejt vendosën kufizime mbi gratë dhe vajzat, të cilat Kombet e Bashkuara i kanë quajtur “aparteidi gjinor”.
Dekretet e dhëna nga Akhundzada, i cili sundon me dekret nga vendlindja e lëvizjes në Kandaharin jugor, i kanë përjashtuar gratë dhe vajzat nga jeta publike.
Qeveria talebane ua ndaloi vajzave të ndiqnin shkollën e mesme dhe grave të ndiqnin universitetin në 18 muajt e parë pasi rrëzuan qeverinë e mbështetur nga SHBA-të, duke e bërë Afganistanin vendin e vetëm në botë që vendos ndalime të tilla.
Autoritetet vendosën kufizime për gratë që punonin për grupe joqeveritare dhe punësime të tjera, me mijëra gra që humbën vendet e punës në qeveri – ose u paguan për të qëndruar në shtëpi.
Sallonet e bukurisë janë mbyllur dhe grave u është ndaluar të vizitojnë parqe publike, palestra dhe banjo, si dhe të udhëtojnë distanca të gjata pa një shoqërues mashkull.
Një ligj për “vesin dhe virtytin” i shpallur verën e kaluar urdhëroi gratë të mos këndonin ose recitonin poezi në publik dhe që zërat dhe trupat e tyre të “fshiheshin” jashtë shtëpisë.
Kur kërkoi urdhër-arreste në janar, kryeprokurori Karim Khan tha se gratë dhe vajzat afgane po përballeshin me “një persekutim të paparë, të pafalshëm dhe të vazhdueshëm nga talebanët”.
“Veprimet tona sinjalizojnë se status quo-ja për gratë dhe vajzat në Afganistan nuk është e pranueshme”, shtoi ai.
Khan paralajmëroi në atë kohë se së shpejti do të kërkonte urdhër-arreste shtesë për zyrtarë të tjerë talebanë.
