Natën e kaluar, Izraeli bombardoi objektivat ushtarake në Iran nga ajri në një seri sulmesh si hakmarrje për breshërinë e raketave balistike që Republika Islamike gjuajti në Izrael në fillim të këtij muaji, raporton AP. Ushtria izraelite tha se avionët e saj shënjestruan objektet e prodhimit të raketave të gjuajtura në Izrael dhe vendndodhjet e raketave tokë-ajër.
Nuk kishte asnjë indikacion të menjëhershëm se objektet e naftës ose raketave ishin goditur, gjë që do të nënkuptonte një përshkallëzim shumë më të madh të konfliktit. Shpërthime u dëgjuan në Teheran, kryeqyteti i Iranit, me Republikën Islamike që pretendoi se dëmi ishte “i kufizuar” dhe media shtetërore iraniane e minimizoi sulmin. Ushtria iraniane njoftoi se dy ushtarë të saj u vranë, raportoi televizioni iranian Al-Alam.
Megjithatë, sulmi i Izraelit ndaj Iranit rrezikon t’i shtyjë dy armiqtë e betuar më pranë luftës së përgjithshme në një kohë të dhunës në rritje në Lindjen e Mesme, ku grupet militante të mbështetura nga Irani – duke përfshirë Hamasin në Gaza dhe Hezbollahun në Liban – janë tashmë në luftë me Izraeli.
Pas sulmit, Ministria e Punëve të Jashtme të Iranit lëshoi një deklaratë duke thënë se vendi ka të drejtën e vetëmbrojtjes dhe “të drejtën dhe detyrimin për t’u mbrojtur kundër agresionit”. “Irani e ka sulmuar Izraelin dy herë, duke përfshirë vendet ku civilët ishin të rrezikuar, dhe ai e ka paguar çmimin”, tha në një deklaratë zëdhënësi ushtarak izraelit, Admirali Daniel Hagari.
“Ne jemi të fokusuar në qëllimet tona të luftës në Rripin e Gazës dhe Liban dhe Irani vazhdon të shtyjë për një përshkallëzim më të gjerë rajonal,” tha ai. Shpërthimet u dëgjuan disa orë para lindjes së diellit në Iran. Ishte hera e parë që ushtria izraelite kishte sulmuar hapur Iranin, i cili nuk ishte përballur me zjarr të vazhdueshëm nga një armik i huaj që nga lufta e tij me Irakun në vitet 1980.
Izraeli besohet të jetë i lidhur me një sulm ajror të kufizuar në prill në një bazë të madhe ajrore në Iran që goditi një sistem mbrojtës radar të prodhuar nga Rusia. Sulmi i sotëm është pjesë e “detyrës së Izraelit për t’iu përgjigjur” sulmeve ndaj tij nga “Irani dhe përfaqësuesit e tij në rajon”, tha Hagari.
Ai nënvizoi se “Forcat e Mbrojtjes izraelite e kanë përmbushur detyrën e tyre” dhe “nëse regjimi në Iran bën një gabim duke filluar një raund të ri përshkallëzimi, ne do të jemi të detyruar të përgjigjemi”.
Udhëheqësi i opozitës izraelite Yair Lapid kritikoi vendimin e qeverisë izraelite për të mos bombarduar “objektivat strategjike dhe ekonomike”. “Ne mund dhe duhet të kishim kërkuar një çmim shumë më të lartë nga Irani”, shkroi Lapid në një postim në platformën X. Shtetet e Bashkuara kanë paralajmëruar se Izraeli nuk duhet të ndjekë hakmarrjen, duke treguar se sulmi i mbrëmshëm duhet të jetë fundi i shkëmbimit të zjarrit me Iranin.
Arabia Saudite është një nga disa vende në rajon që dënon sulmin, duke e quajtur atë një “shkelje të sovranitetit iranian dhe shkelje të rregulloreve dhe normave ndërkombëtare”. Ministria e Punëve të Jashtme të mbretërisë njoftoi se kundërshton “përhapjen e konfliktit që kërcënon sigurinë dhe stabilitetin e vendeve dhe popujve në rajon”. Hamasi, i cili mbështet Iranin, e quajti sulmin “një përshkallëzim që ndikon në sigurinë e rajonit dhe sigurinë e popullit të tij”.
Objektet bërthamore dhe ato të naftës konsideroheshin si objektiva të mundshëm për përgjigjen e Izraelit ndaj sulmit të Iranit të 1 tetorit, përpara se administrata e presidentit amerikan Joe Biden të merrte garanci nga Izraeli në mes të tetorit se nuk do të synonte ato objektiva, gjë që do të kishte qenë një përshkallëzim i madh. Ushtria iraniane tha se sulmet kishin në shënjestër bazat ushtarake në provincat Ilam, Khuzestan dhe Teheran, por nuk dhanë detaje.
Ajo mbylli hapësirën e saj ajrore gjatë sulmit, por Organizata e Aviacionit Civil të Iranit tha se fluturimet kishin rifilluar që në orën 09:00, njoftoi agjencia shtetërore e lajmeve iraniane IRNA. Edhe televizioni shtetëror iranian nuk dha detaje për pasojat e sulmit për orë të tëra.
Pozicioni i Iranit për të minimizuar shpejt rëndësinë e sulmit mund të ofrojë opsionin e mospërgjigjes ndaj tij, duke parandaluar kështu përshkallëzimin e mëtejshëm. Në Liban, dhjetëra njerëz u vranë dhe mijëra u plagosën në shtator kur pajierët dhe telekomandimet e Hezbollahut shpërthyen gjatë dy ditëve që i atribuohen Izraelit. Një sulm i madh ajror izraelit vrau liderin e vjetër të Hezbollahut, Hassan Nasrallah dhe disa nga komandantët e tij të lartë pranë Bejrutit javën e ardhshme.
Më 1 tetor, Irani gjuajti të paktën 180 raketa drejt Izraelit në shenjë hakmarrjeje, por shkaktoi vetëm dëme minimale dhe disa lëndime. Kryeministri Benjamin Netanyahu tha menjëherë se Irani “bëri një gabim të madh” duke e bërë këtë. Izraeli më pas rriti presionin ndaj Hezbollahut duke nisur një pushtim tokësor në Libanin jugor. Më shumë se një milion libanezë u zhvendosën dhe numri i të vdekurve u rrit ndjeshëm nga bombardimet e Bejrutit dhe rrethinave të tij.
Izraeli dhe Irani kanë qenë armiq të ashpër që nga Revolucioni Islamik i vitit 1979. Izraeli e konsideron Iranin kërcënimin e tij më të madh, duke përmendur thirrjet e liderëve të tij për shkatërrimin e Izraelit, mbështetjen e tyre për grupet militante anti-izraelite dhe programin bërthamor të vendit. Gjatë viteve të luftës së tyre të fshehtë, u krye një fushatë vrasjeje izraelite që besohet se kishte vrarë shkencëtarët kryesorë bërthamorë iranianë dhe objektet bërthamore të Iranit u hakeruan ose sabotuan, të gjitha në sulme misterioze për të cilat fajësohej Izraeli.
Nga ana tjetër, Irani është fajësuar për një seri sulmesh ndaj anijeve tregtare në Lindjen e Mesme në vitet e fundit, të cilat më vonë u përshkallëzuan në sulme nga rebelët Houthi të Jemenit ndaj anijeve në Detin e Kuq.
