Grupi parlamentar opozitar ka shtruar në tavolinën e bisedimeve 4 opsione për sistemin e ri zgjedhor.
Opsioni i parë, i sugjeruar nga Ralf Gjoni (Nisma thurje) kërkon një sistem të ngjashëm me atë të Kosovës pra një sistem proporcional kombëtar ku Kuvendi të ketë 100/140 deputetë.
Sipas këtij modeli, i cili kërkon ndërhyrje në Kushtetutë kryesisht hiqen pengesat ligjore që kufizojnë të drejtën kushtetuese të votuesve për të zgjedhur në mënyrë direkte përfaqësuesit e tyre në Kuvend dhe në organet e qeverisjes vendore si dhe përqindja e votës kombëtare në një parti përkthehet në përqindje të njëjtë mandatesh në parlament.
Opsioni i dytë vjen si propozim i 3 deputetëve të Kuvendit të Shqipërisë ku kërkohet sistem proporcional rajonal i korrektuar me listë kombëtare.
Sipas këtij opsioni 100 deputetë do të zgjidhen nga 12 njësitë zgjedhore dhe 40 nga lista korrektuese kombëtare . Nga lista korrektuese kombëtare do të përfitojnë vetëm ato parti politike të cilat, në rang vendi, marrin jo më pak se 2.5% të të gjithë votave të vlefshme. Në të njëjtën kohë 10 mandatet e kësaj liste ndahen mes 2 partive që kanë marrë më shumë vota, ndërsa 30 të tjerat mes partive që kanë marrë mbi 2.5 për qind të votave dhe në bazë të përqindjeve që kanë marrë. Mbetjet pas presjes dhjetore kalojnë në favor të partisë me numër më të madh të votave të fituara. Gjithashtu ky sistem parashikon votim me lista të hapura, me dy fletë: Fleta e votimit për njësinë zgjedhore (qarkun) dhe Fleta e votimit për listën korrektuese kombëtare.
Sipas propozuesve ky sistem do të ketë efektin që vota e zgjedhësit të shkojë direkt për kandidatin që dëshiron, mund të votojë në listën e parë dhe do të ketë të drejtën të votojë për jo më shumë se 5 kandidatë në listën shumëemërore të subjektit.
Edhe ky sistem kërkon ndryshime në Kushtetutë.
Opsioni i tretë: Sistem propocional rajonal, me 12 njësi zgjedhore, të grupuara në 4 rajone zgjedhore.
Sipas këtij modeli parasghikohet që Rajoni Verior të ketë njësitë zgjedhore Kukës, Shkodër, Lezhë, Dibër ku të dalin 27 deputetë.
Rajoni Tiranë do të nxjerrë 34 deputetë
Rajoni Qendror me përbërje: Durrës, Elbasan, Korçë,
Berat do të nxjerrë 39 deputetë
Rajoni Jugor me përbërje: Fier, Vlorë, Gjirokastër do të nxjerrë 40 deputetë
Në këtë sistem votohet me lista të hapura, me jo më shumë se 5 (pesë) preferenca; Koalicionet garojnë me listë të përbashkët dhe parashikohet pragu natyror.
Efektet që parashikon kalimi në këtë sistem sipas propozuesve është mundësia që u jepet zgjedhësve për të zgjedhur kandidatët që ata duan, afron zgjedhësin me të zgjedhurin, ngushton mundësitë për mazhorancë qeverisëse njëpartiake.
Ky ‘opsion’ është i vetmi nga sugjerimet e hedhura nga opozita që nuk kërkojnë nndërhyrje në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë.
Opsioni i katërt parashikon një Sistem Maxhoritar, i korrektuar me listë propocionale kombëtare
Në këtë sistem Kuvendi i përbërë nga 140 deputetë ku 100 do të zgjidhen në zona njëemërore, zgjedhje me një raund ndërsa 40 deputetë zgjidhen në bazë të votave të fituara nga subjektet në rang vendi si dhe vendosja e pragut 2.5%.
Në këtë mënyrë mandatet e listës propocionale do të ndahen:10 mandate midis dy partive që fitojnë më shumë në rang kombëtar dhe 30 midis partive të tjera që kalojnë pragun. Votimi do të bëhet me dy fletë: votë për kandidatin dhe votë për partinë. Votimi në propocional bëhet me listë të hapur, me jo më shumë se 5 (pesë) preferenca.
Nuk e mundëson zbatimin e taktikave elektorale që gjenerojnë efektin “Dushk” dhe zvogëlon efektin e vendimmarrjes së lidership-it në hartimin e listës së kandidatëve. Zbatimi i këtij sistemi kërkon gjithashtu ndryshime në Kushtetutë.
