Nga erdhi uji i Tokës? Sipas shkencëtarëve jo nga meteoritët e shkrië. Një pasqyrë e re në origjinën jashtëtokësore të liqeneve, lumenjve dhe oqeaneve tanë. Uji përbën 71% të sipërfaqes së Tokës, por askush nuk e di se si dhe kur erdhën në Tokë sasi të tilla masive uji.
Një studim i ri i botuar në revistën Nature i sjell shkencëtarët një hap më afër përgjigjes së kësaj pyetjeje. Të udhëhequr nga Asistent Profesorja e Gjeologjisë në Universitetin e Maryland, Megan Newcombe, studiuesit analizuan meteoritët e shkrirë që kishin qarkulluar në hapësirë që nga formimi i sistemit diellor 4 1/2 miliardë vjet më parë. Ata zbuluan se këta meteoritë kishin përmbajtje jashtëzakonisht të ulët të ujit në fakt, ata ishin ndër materialet jashtëtokësore më të thata të matura ndonjëherë.
Këto rezultate, të cilat i lejojnë studiuesit t’i përjashtojnë ato si burimi kryesor i ujit të Tokës, mund të kenë implikime të rëndësishme për kërkimin e ujit dhe jetës në planetë të tjerë. Ai gjithashtu i ndihmon studiuesit të kuptojnë kushtet e pamundura që u përshtatën për ta bërë Tokën një planet të banueshëm.
“Ne donim të kuptonim se si planeti ynë arriti të merrte ujë sepse nuk është plotësisht e qartë,” tha Newcombe. “Marrja e ujit dhe të kesh oqeane sipërfaqësore në një planet që është i vogël dhe relativisht afër diellit është një sfidë.”
Ekipi i studiuesve analizoi shtatë meteoritë të shkrirë, ose akondrite, që u përplasën në Tokë miliarda vjet pasi u copëtuan nga të paktën pesë planetesimalë, objekte që u përplasën për të formuar planetët në sistemin tonë diellor. Në një proces të njohur si shkrirja, shumë prej këtyre planetesimalëve u nxehën nga kalbja e elementeve radioaktive në historinë e hershme të sistemit diellor, duke shkaktuar ndarjen e tyre në shtresa me një kore, mantel dhe bërthamë.
Për shkak se këta meteoritë ranë në Tokë vetëm kohët e fundit, ky eksperiment ishte hera e parë që dikush kishte matur ndonjëherë paqëndrueshmërinë e tyre. Studenti i diplomuar i gjeologjisë UMD Liam Peterson përdori një mikrosondë elektronike për të matur nivelet e tyre të magnezit, hekurit, kalciumit dhe silikonit, më pas iu bashkua Newcombe në Institutin Carnegie për Shkencën e Tokës dhe Laboratorit të Planeteve për të matur përmbajtjen e tyre të ujit me një instrument sekondar të spektrometrisë së masës jonike.
“Sfida e analizimit të ujit në materiale jashtëzakonisht të thata është se çdo ujë tokësor në sipërfaqen e mostrës ose brenda instrumentit matës mund të zbulohet lehtësisht, duke njollosur rezultatet,” tha bashkëautori i studimit Conel Alexander, një shkencëtar në Institutin Carnegie për Shkencën.
Për të reduktuar ndotjen, studiuesit fillimisht piqnin mostrat e tyre në një furrë me vakum me temperaturë të ulët për të hequr çdo ujë sipërfaqësor. Përpara se mostrat të mund të analizoheshin në spektrometrin e masës së joneve sekondare, mostrat duhej të thaheshin edhe një herë.
“Më është dashur t’i lija mostrat nën një pompë turbo, një vakum vërtet me cilësi të lartë, për më shumë se një muaj për të tërhequr mjaftueshëm ujin tokësor,” tha Newcombe.
Disa nga mostrat e tyre të meteorit erdhën nga sistemi i brendshëm diellor, ku ndodhet Toka dhe ku kushtet përgjithësisht supozohet se kanë qenë të ngrohta dhe të thata. Mostra të tjera më të rralla erdhën nga shtrirja e jashtme më e ftohtë dhe më e akullt e sistemit tonë planetar. Ndërsa përgjithësisht mendohej se uji erdhi në Tokë nga sistemi i jashtëm diellor, ende nuk është përcaktuar se çfarë lloj objektesh mund ta kishin bartur atë ujë nëpër sistemin diellor.
“Ne e dinim se shumë objekte të sistemit të jashtëm diellor ishin të diferencuara, por supozohej në mënyrë implicite se për shkak se ato ishin nga sistemi i jashtëm diellor, ata gjithashtu duhet të përmbajnë shumë ujë,” tha Sune Nielsen, një bashkëautore e studimit dhe gjeolog në Institutin Oqeanografik Woods Hole. “Dokumenti ynë tregon se kjo definitivisht nuk është kështu. Sapo meteoritët shkrihen, nuk ka mbetur ujë.”
Pas analizimit të mostrave të meteoritit të akondritit, studiuesit zbuluan se uji përbënte më pak se dy milionë të masës së tyre. Për krahasim, meteoritët më të lagësht, një grup i quajtur kondrite karbonike, përmbajnë deri në 20% ujë ndaj peshës, ose 100,000 herë më shumë se mostrat e meteorit të studiuar nga Newcombe dhe bashkëautorët e saj.
Kjo do të thotë se ngrohja dhe shkrirja e planetesimalëve çon në humbje pothuajse totale të ujit, pavarësisht se ku e kanë origjinën këta planetezikë në sistemin diellor dhe me sa ujë kanë filluar. Newcombe dhe bashkautorët e saj zbuluan se, në kundërshtim me besimin popullor, jo të gjitha objektet e jashtme të sistemit diellor janë të pasura me ujë. Kjo i bëri ata të arrinin në përfundimin se uji ka të ngjarë të dërgohej në Tokë nëpërmjet meteoritëve të pashkrirë ose kondritikë.
Newcombe tha se gjetjet e tyre kanë aplikime përtej gjeologjisë. Shkencëtarët e shumë disiplinave – dhe veçanërisht studiuesit e ekzoplaneteve, janë të interesuar për origjinën e ujit të Tokës për shkak të lidhjeve të tij të thella me jetën.
“Wateris konsiderohet të jetë një përbërës që jeta të jetë në gjendje të lulëzojë, kështu që ndërsa ne jemi duke kërkuar në univers dhe duke gjetur të gjithë këta ekzoplanete, ne po fillojmë të përcaktojmë se cili prej këtyre sistemeve planetare mund të jetë pritës potencial për jetën. “,
Discussion about this post