Analisti Fitim Zekthi në një shkrim të tij për “Politiko” i ka kushtuar një rëndësi realitetit politik duke bërë një analizë të thelluar rrethanave nisur nga “Çadra e Opozitës” në 2017 dhe për të mbërritur deri në pikën që kemi arritur sot, protestat masive për dorëheqjen e Kryeministrit Rama.
Sipas analistit situatat janë të ngjashme pasi që është folur dhe flitet nga kryeministri Rama me të njëjtën gjuhë në lidhje me kërkesat e opozitës. ndryshimi i vetëm qëndron në faktin se retorikat e Ramës i kanë rënduar tonet duke agravuar situatën.
Zekthi thotë se: “Kur dy vite më parë Partia Demokratike nisi protestën duke ngritur një çadër në bulevard dhe duke kërkuar largimin e kryeministrit Rama si kusht për të zhvilluar zgjedhje të lira, për gati katër muaj rresht u sulmua se po e bënte këtë nga frika e humbjes në zgjedhje dhe nga frika e vettingut, dhe se Rama dhe njerëzit e qeverisë shpreheshin se do të ketë zgjedhje në datën e caktuar, se do të do të ketë zgjedhuje edhe pa opozitën, se opozita është e dobët dhe për këtë nuk e ka fajin qeveria, se vendi do të ecë përpara dhe opozita nuk ka çfarë bën.”
Ndërkohë që në këto dy vite sipas tij: “Politika, konfigurimi, raporti mes partive, gjendja e qeverisë dhe e vendit kanë ndryshuar aq shumë… Por pavarësisht kësaj kryeministri Rama dhe qeveria sillet po njëlloj. Ai, edhe dje nga Durrësi, tha se opozita ka frikë nga reforma në drejtësi, se ajo është e dobët dhe nuk fiton dot, se qeveria është e fortë, se zgjedhjet do të mbahen në datën e caktuar dhe se ajo nuk ka çfarë të bëjë.”
Mirëpo çfarë ka bërë opozita ndryshe nga “Çadra” e 2017-tës?
Sipas Zekthit 2017 ishte një perjudhë së cilës, “Opozita i trembej blerjes së zgjedhjeve nga qeveria dher kryeministri Rama, për shkak se vendi ishte mbushur i tëri me hashash dhe për shkak se në zgjedhjet për bashkinë e Dibrës ishte parë të bliheshin votat me anë të parave që vinin nga njerëz të lidhur me aktivitete të caktuara dhe me paratë e hashashit. Si pasojë e protestës së opozitës dhe pas një marrëveshjeje të imponuar nga ndërkombëtarët kryeministri Rama pranoi të lëshojë gjysmën e qeverisë dhe një pjesë të agjensive shtetërore. dhe kreu i PD-së hoqi dorë nga kërkesa e tij për një qeveri pa Ramën”.
Ndërkohë që sot mesaduket opozita me vendimin e saj për të djegur mandatet duket se nuk i ka lënë vetes një rrugë kthimi pas duke ndjekur një strategji të re. Ai shprehet se: “Duke djegur mandatet e deputetëve ajo ka mbyllur çdo rrugë drejt kthimit pas. Atëherë, megjithë kërcënimet, opozita kishte lënë një rrugë drejt kthimit pas, drejt tërheqjes. Gjë që ndodhi.
Këtë herë Opozita dhe Lulzim Basha duket se po ndjekin strategjinë e njohur si “brinkmanship”. Kjo lloj strategjie, për shumë studiues, shmangu luftën bërthamore mes SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik.”
Sipas Zekthit mënyra sesi Rama apo vartësit e tij po i drejtohen opozitës është krejtësisht e gabuar, sepse raportet midis palëve kanë ndryshuar. Tani, shprehet ai, “kanë dalë në shesh shumë problematika të qeverisë, ish mMinistri I Brendshëm Saimir Tahiri i akuzuar për trafik ndërkombëtar droge, Fatmir Xhafaj i akuzuar se mbështeti vëllain e tij ti shpëtonte burgut dhe po ashtu dalja e përgjimeve që tregojnë se ka patur blerje të votave në Durrës dhe në Lezhë, ku është përfshirë kryetari i bashkisë, Dako, dhe njerëz të një grupi të arrestuar për trafik droge.”
Në lidhje me premtimin e Kryeministrit Rama për të shkuar në zgjedhje edhe pa opozitën, Zekthi shprehet se: Kur, Rama i pa izoluar dhe në kushte për të sajuar një opozitë me Metën, Idrizin. Blushin, Topin dhe Bojaxhiun nuk shkoi dot vetëm në zgjedhje, si mund të shkojë tani. Është e kotë. Ka marrë fund.”
Shkrimi i plotë i analistit, Fitim Zekthi:
“Kur dy vite më parë Partia Demokratike nisi protestën duke ngritur një çadër në bulevard dhe duke kërkuar largimin e kryeministrit Rama si kusht për të zhvilluar zgjedhje të lira, për gati katër muaj rresht u sulmua se po e bënte këtë nga frika e humbjes në zgjedhje dhe nga frika e vettingut (madje në atë kohë u ngritën disa tenda nëpër Tiranë nga qeveria ku njeërzit firmosnin pro vettingut të cilin, medemek nuk e donte PD-ja). Për gati katër muaj mer radhë kryeministri Rama dhe njerëzit e qeverisë shpreheshin se do të ketë zgjedhje në datën e caktuar, se do të do të ketë zgjedhuje edhe pa opozitën, se opozita është e dobët dhe për këtë nuk e ka fajin qeveria, se vendi do të ecë përpara dhe opozita nuk ka çfarë bën.
Në atë kohë opozita i trembej blerjes së zgjedhjeve nga qeveria dher kryeministri Rama, për shkak se vendi ishte mbushur i tëri me hashash dhe për shkak se në zgjedhjet për bashkinë e Dibrës ishte parë të bliheshin votat me anë të parave që vinin nga njerëz të lidhur me aktivitete të caktuara dhe me paratë e hashashit.
Si pasojë e protestës së opozitës dhe pas një marrëveshjeje të imponuar nga ndërkombëtarët kryeministri Rama pranoi të lëshojë gjysmën e qeverisë dhe një pjesë të agjensive shtetërore. Kryetari i PD-së, Basha, pranoi të tërhiqej nga kërkesa për qeveri pa Ramën kryeministër.
Nga ajo kohë ka ndodhur shumë gjëra. Politika, konfigurimi, raporti mes partive, gjendja e qeverisë dhe e vendit kanë ndryshuar aq shumë, dhe këto dy vite, duke dëshmuar se më kollaj parashikohen lëvizjet gjeomorfologjike të tokës në dy milionë vite se sa politika.
Pavarësisht kësaj kryeministri Rama dhe qeveria sillet po njëlloj. Ai, edhe dje nga Durrësi, tha se opozita ka frikë nga reforma në drejtësi, se ajo është e dobët dhe nuk fiton dot, se qeveria është e fortë, se zgjedhjet do të mbahen në datën e caktuar dhe se ajo nuk ka çfarë të bëjë.
Edhe sikur të mos kishte ndyshuar asgjë, edhe sikur të ishim po në marsin e 2017 kryeministri Rama nuk mund të fliste me këtë gjuhë dhe nuk mund ta dinte kurrë se çfarë do të ndodhte. Tani jo e jo. Edhe njerëzit që dalin nëpër televizione apo që përdoren nga qeveria për të thënë pak a shumë gjërat që thotë Rama nuk duhet ta bëjnë këtë gjë, sepse është logjikisht e gabuar.
Nasim Nikolas Taleb, një nga mendimtarët e rëndësishëm të botës sot thotë se ideja kryesore që duhet të kemi kur analizojmë një sistem është se e tëra sillet në mënyrë që nuk mund të parashikohet nga përbërësit e saj. Ndërveprimi ka rëndësi më të madhe se sa natyra e njësive që e përbëjnë. Ai këtë e quan cilësia “emergjente” e të tërës, pa të cilën nuk mund të flitet fare mbi ç’do të ndodhë.
Kështuqë shumica në qeveri, Rama, njerëzit dhe mediat e saj, të cilët janë një nga përbërësit e sistemit, nuk mund ta dinë kurrë se ç’do të ndodhë. Një defekt tjetër i tyre i rëndë është se ata flasin nga premisa të një marksizmi të pastër duke mos i dhënë rëndësi kontigjencave (ndoshta nuk munden ndyshe). Në fakt, historia është thellësisht kontingjentale. Të gjitha ngjarjet e historisë lindin nga gjendje fillestare të veçanta ose nga gjendje të mëparshme të veçanta dhe janë kësisoj unike.
Stephen Gould, një profesor Historie në Harvard thotë se, “teksa këto gjendje të mëparshme janë në vetvete partikulare të historisë më shumë se sa janë domosdoshmëri prej ligjësisë, atëherë ne i shohim përfundimet e tyre në parim si të paparashikueshme”.
Çfarë po bën opozita ndryshe krahasuar me dy vite më parë. Duke djeguar mandate e deputetëve ajo ka mbyllur çdo rrugë drejt kthimit pas. Atëherë, megjithë kërcënimet, opozita kishte lënë një rrugë drejt kthimit pas, drejt tërheqjes. Gjë që ndodhi.
Këtë herë Opozita dhe Lulzim Basha duket se po ndjekin strategjinë e njohur si “brinkmanship”. Kjo lloj strategjie, për shumë studiues, shmangu luftën bërthamore mes SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik. Qeveria amerikane për të mos lejuar një sulm sovjetik mbi territoret e Europës pas krizës së Berlinit stacionoi trupa në kufi me Traktatin e Varshavës në formë zigzageje, në mënyrë që futja në luftë ndaj BS të mos varej nga SHBA-ja.
Në rast se BS do vriste ushtarin atëherë SHBA nuk mund të mos hynte në luftë, ishte e detyruar, s’mund të kthehej pas. Po të mos kishte trupa në kufi, atëherë do të ishte e vështirë të hyje në luftë me BS kur ajo të kishte pushtuar toka, dhe SHBA duke iu druajtur luftës bërthamore mund të mos hynte në luftë. BS nuk e vrau ushtarin dhe nuk pati luftë. Kjo taktikë u përdor me sukses edhe me raketat në Kubë.
Charls Krauthammer thoshte atëherë se SHBA i hoqi timonin makinës duke ia treguar BS timonin e shkulur. Pra, makina nuk mund të kthehej më dhe kundërshtari e dinte. Në këtë rast zgjidhja e vetme është që kundërshtari të tërhiqet.
Protesta e opozitës është saktësisht e tillë. Lulzim Basha i ka hequr timonin makinës. Kryeministri Rama duket se e ka kuptuar dhe kjo vihet re nga shqetësimi i tij ndërsa me sforco të madhe makina e tij e propagandës, së bashku me atë vetë, sillen sikur është ndryshe.
Ndërsa gjatë këtyre dy viteve ka ndryshuar, siç e thamë, gati gjithçka. Në këto dy vite u zbuluan përgjime në Itali që çuan Prokurorinë të akuzojë për trafik droge dhe grup të strukturuar kriminal ish-ministrin e e Brendshëm, Tahiri. Në vitin 2017, Tahiri propagandohej nga qeveia si ministri më i mirë i brendshëm në histori dhe si ministri më i mirë i gjithë qeverisë Rama. Në këto dy vite ish ministri i brendshëm Xhafaj është larguar mes dyshimesh se përkrahu të vëllanë, se inskenoi një mbrojtje antiligjore dhe se përdori policinë për këtë mbrojtje.
Në këto dy vite kanë dalë përgjime që tregojnë se ka patur blerje të votave në Durrës dhe në Lezhë, ku është përfshirë kryetari i bashkisë, Dako, dhe njerëz të një grupi të arrestuar për trafik droge. Në këto dy vite është bërë e qartë se njerëz të botës së krimit, në bashkëpunim me qeverinë kanë blerë zgjedhjet e vitit 2017 në mënyrë kirurgjikale, qendër pas qendre votimi duke bërë diferencën e duhur për të mbajtur PS në pushtet.
Pra, krahasuar me 2017 kur PD i druhej blerjes së votave vetëm për shkak të mbjelljes masive të hashashit dhe të blerjes në Dibër, kemi përgjime, akuza ndaj ministrit për trafik ndërkombëtar droge, dëshmi që lidhin zyrtarët e lartë të qeverisë me trafikanët dhe blerjet e votave, kemi largim të ministrit Xhafaj, kemi skandale si ai i Unazës, kemi futje sasish kokaine me vlerë 200 milionë euro etj. Pra një situatë krejtësisht e përmbysur ku nuk ka më thjesht dyshime se Rama dhe PS mund të blejnë zgjedhjet, por prova se i kanë blerë në bashkëpunim me trafikanët dhe ku vetë ministri i Brendshëm akuzohet për grup të strukturuar kriminal.
Ndryshe nga 2017 është edhe konfigurimi i partive. Atëherë PS ishte në koalicion me LSI dhe PDIU. Atëherë Rama dhe PS kërcënonin të hynin në zgjedhje të vetëm duke prodhuar si opozitë LSI-në apo PDIU-në dhe, sidomos duke sajuar për opozitë Ben Blushin, Gjergj Bojaxhiun, Bamir Topin të cilët do të hynin në zgjedhje dhe do të ishin gjasme opozita.
Tani Rama është i vetëm. Nuk ka asnjë parti me peshë elektorale në koalicion me të. Tashmë edhe LSI dhe PDIU janë opozitë. Topi nuk eksizton. Bojaxhi dhe Blushi nuk ekszistojnë.
Ekzistojnë Ylli Shehu apo Lefter Maliqi dhe Kujtim Gjuzi, por nuk e prishin dot izolimin e Ramës.
Kështu, logjikisht, duke qenë se Rama u detyrua të japë gjysmën e qeverisë kur ishte shumë më i fortë dhe kur kishte koalicion dhe nuk kishte akuzat e provuara tashmë për lidhje me krimin dhe për blerjet e votave, sigurisht që do të detyrohet të jape shumë më shumë këtë herë. Kjo shumë më shumë është ai vetë.
U vërtetua që blerja e zgjedhjeve nuk ndalet kur Rama lëshon gjysmën e qeverisë. Ky është një ushtrim elementar logjike. Vetë Rama dhe kushdo nga ndërkombëtarët e kupton që përderisa nuk u ndal blerja e votave dhe përdorimi i lidhjeve të krimit kur nuk kishte fare prova, veç rastit të Dibrës, kur nuk kishte akuzë nga Prokuroria për Tahirin, kur nuk kishte përgjime për Dakon apo të tjerët, atëherë si mund të ndalet tani ose si mund të pranohet një gjysëm qeverie si mjet për të ndalur blerjen. Kur, Rama i pa izoluar dhe në kushte për të sajuar një opozitë me Metën, Idrizin. Blushin, Topin dhe Bojaxhiun nuk shkoi dot vetëm në zgjedhje, si mund të shkojë tani. Është e kotë. Ka marrë fund.”
