Në kopshtet e fëmijëve në territoret e pushtuara nga Rusia në Ukrainën lindore, indoktrinimi pro-rus fillon që në hapat e parë të jetës. Në një çerdhe në Luhansk, më shumë se 70 fëmijë janë filmuar teksa mbajnë një banderolë të zezë dhe portokalli në formën e shkronjës “Z”, simbol i pushtimit rus të Ukrainës.
Në anën tjetër të qytetit, shtatë vajza të vogla kërcejnë dhe bëjnë gjeste para flamurit rus nën tingujt e këngës “Unë jam rus”, përpara se të bërtasin të gjitha së bashku: “Unë jam ruse”.
Për ta realizuar këtë, Rusia ka nisur të ofrojë shpërblime deri në 2 milionë rubla (rreth 18,500 £) për mësuesit rusë që pranojnë të shpërngulen në territoret e pushtuara, pasi shumë mësues ukrainas kanë ikur.
“Ne po i pajisim fëmijët me aftësi bazë që do t’u duhen nëse zgjedhin të bashkohen me ushtrinë,” tha Fidail Bikbulatov, drejtuesi i Yunarmia në rajonin e pushtuar Zaporizhzhia. Ai dhe organizata e tij janë sanksionuar nga BE-ja dhe Britania për “militarizimin e fëmijëve ukrainas”.
Përveç Yunarmia, edhe organizata të tjera të sponsorizuara nga shteti rus, si “Lëvizja e të Parëve” dhe “Luftëtari”, kanë hyrë në këto zona. Ato organizojnë gara me stil sovjetik, si “lojërat Zarnitsa”, ku fëmijët duhet të demonstrojnë njohuri ushtarake, përdorimin e armëve dhe historinë e shtetit rus.
Në sistemin shkollor të instaluar nga Rusia, mësimi zhvillohet në gjuhën ruse dhe me tekste që justifikojnë luftën kundër Ukrainës. Një nga librat e përdorur përshkruan Ukrainën si një krijesë të Perëndimit, ndërsa pretendon se qytetërimi do të kishte marrë fund po të mos kishte ndërhyrë Rusia në vitin 2022.
Lisa, një ish-nxënëse në Donetsk që tani jeton në SHBA, tregon se ajo dhe bashkëmoshatarët ishin të detyruar të merrnin pjesë në parada dhe aktivitete që festonin Rusinë dhe Bashkimin Sovjetik. “Nuk mund të thonim jo. Ishim të detyruar. Na thoshin se ishte e domosdoshme për të diplomuar,” thotë ajo.
Ushtarët rusë shfaqen rregullisht në shkolla për të dhënë “mësime trimërie”, duke glorifikuar veprimet e tyre në luftë dhe duke portretizuar forcat ukrainase si “neo-nazistë të dhunshëm”.
Përtej shkollës, fëmijët ukrainas dërgohen në ekspozita patriotike që lavdërojnë Rusinë dhe “operacionin special ushtarak”. Në qytetin Melitopol, në rajonin e Zaporizhzhia, ekspozita të tilla si “Rusia – Historia Ime” dhe “Heronjtë e Operacionit Special Ushtarak” janë pjesë e kësaj fushate.
Një tjetër aspekt shqetësues është fushata masive për të çuar fëmijët ukrainas në udhëtime nëpër Rusi, për t’i “integruar” në shoqërinë ruse. Sipas ministres së Kulturës ruse, Olga Lyubimova, mbi 20,000 fëmijë janë marrë nga territoret e pushtuara përmes programit “4+85”.
Por “integrimi” nuk ndalet me propagandë – ai përfshin edhe deportime të detyruara. Sipas qeverisë ukrainase, mbi 19,000 fëmijë janë deportuar me forcë në Rusi. Qeveria britanike vlerëson se rreth 6,000 prej tyre ndodhen në “kampe riedukimi”.
Këto veprime bien ndesh me të drejtën ndërkombëtare humanitare. Konventa e Katërt e Gjenevës ndalon qartë rekrutimin apo indoktrinimin e fëmijëve në territore të pushtuara. Në vitin 2023, Gjykata Penale Ndërkombëtare lëshoi një urdhër arresti për presidentin rus Vladimir Putin, pikërisht për deportimin e paligjshëm të fëmijëve ukrainas.
