Obeziteti është cilësuar si sëmundja e shekullit dhe sipas Organizatës Botërore të Shëndetit është më shumë se dyfishuar nga 1980, duke marrë përmasa epidemike.
Pas një rënieje në Shqipëri deri në vitin 2014, ai është rritur sërish ndjeshëm dy vitet e fundit, duke paralajmëruar shtimin e një sërë sëmundjeve të lidhura me të, ku më kryesori është diabeti.
Nga të dhënat më të fundit të publikuara nga CIA World Fact Book, prevalenca e obezitetit te të rriturit në Shqipëri arriti në 21.7% të popullsisë në vitin 2016, nga 18.1% që ishte ky tregues në 2014-n, duke u renditur në vend të 74, nga 180 vende ku ka të dhëna të vlefshme. Në vitin 2008, obeziteti në Shqipëri ishte 21.3%.
Në krahasim me 2014-n, kur kishim prevalencën më të ulët në rajon për sa i përket obezitetit, Shqipëria renditet tashmë në vendin e tretë. Në vendin e parë me prevalencë më të lartë është Mali i Zi me 23.3%.
Të dytët me normë më të lartë janë maqedonasit, ku sipas të dhënave për vitin 2016, prevalenca e obezitetit ishte 22.4%.
Ndërsa më elegantët e rajonit janë boshnjakët me 17.9% dhe serbët me 21.5%.
Indeksi i Masës Trupore (BMI) përllogaritet duke pjesëtuar peshën e një personi në kg me gjatësinë e tyre në katror dhe është një tregues nëse personi ka një peshë të shëndetshme apo jo. Nëse indeksi i masës trupore është mbi 25 tregon mbipeshë, mbi 30 tregon obezitet dhe mbi 40 tregon obezitetin patologjik. Sipas specialistëve, faktori kryesor që ndikon drejtpërdrejt në mbipeshë është kequshqyerja.
Vendet me prevalencë më të lartë të obezitetit
Vendi me prevalencën më të lartë të obezitetit në botë është Kuvajti me 37.9%, ndjekur nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës me 36.2%.
Listën e kryesojnë në përgjithësi vendet e botës arabe, si Jordani, Arabia Saudite, Katari, Libia, Libani.
Në të gjitha këto vende prevalenca e obezitetit është mbi 30%.
Vendet me prevalencë të ulët
Duke qenë se obeziteti është një sëmundje e shkaktuar nga kequshqyerja (si pasojë e një diete të keqe, ku individi merr më shumë kalori se sa djeg trupi), në vendet ku varfëria është e madhe, norma e obezitetit është shumë e ulët.
Dhjetë vendet me prevalencë më të ulët janë kryesisht vendet afrikane, me përjashtim të Japonisë. Kjo e fundit është e njohur për dietën e kujdesshme me bazë peshkun. Vendi më elegant në botë për 2016-n është Vietnami me një prevalencë prej 2.1%.
Rritje e lartë e prevalencës për diabet në Shqipëri
Sipas të dhënave të Institutit të Shëndetit Publik, që i referohen vitit 2014, prevalenca e diabetit në Shqipëri arriti në nivelin rekord në gati 17%, nga 11.8% që ishte në vitin 2002.
Raporti Global i të Ushqyerit për vitin 2016 nxjerr në pah se 44% e vendeve po përjetojnë “nivele shumë serioze” si të kequshqyerjes, ashtu edhe të obezitetit. Sipas raportit, kjo nënkupton se një në tre persona vuan nga kequshqyerja në njëfarë forme.
Sipas hartës së përpiluar nga studiuesit e këtij raporti të përvitshëm, shqiptarët ndodhen në një zonë të rrezikuar të obezitetit duke u gjendur në një zonë portokalli të fortë, me nivel 25-30 të BMI-së. Duke matur indeksin e masës trupore (që ndryshe quhet BMI) të të rriturve në 186 shtete, me normën që shqiptarët kanë krahasohen me shtete si Arabia Saudite, Egjipti, një pjesë e madhe e shteteve europiane dhe një pjesë të Amerikës Latine.
Ndërsa, rekordin e mban sërish SHBA, me indeksin BMI më të lartë, prej 30-35. Sipas studimit të Barrës Globale të Sëmundjeve (GBD) në vitin 2010, vihet re një rritje graduale e nivelit të vdekshmërisë nga diabeti në Shqipëri te të dy gjinitë.
Kështu, në vitin 2010, pati një rritje trefish të nivelit të vdekjeve nga diabeti te meshkujt dhe femrat shqiptare krahasuar me vitin 1990. Ashtu si me sëmundjet kronike ka rritje graduale të nivelit të vdekjeve nga diabeti te të dy gjinitë, veçanërisht për periudhën nga viti 1900 në 2000, dhe më pak në periudhën nga viti 2005 në 2010.
Niveli i standardizuar i vdekshmërisë nga diabeti në Shqipëri në vitin 1990 ishte 3.5 për 100,000 banorë, duke shfaqur një nivel jashtëzakonisht të ulët, i cili mund të shpjegohet me dietën e shëndetshme dhe aktivitetin fizik gjatë regjimit komunist./monitor
