Sot, më 3 maj, shënohet Dita Botërore e Lirisë së Shtypit, një datë që feston parimet themelore të lirisë së shtypit, për të vlerësuar lirinë e shtypit në mbarë botën, për të mbrojtur median nga sulmet ndaj pavarësisë së saj dhe për të nderuar gazetarët që kanë humbur jetën në ushtrimin e profesionit të tyre.
Dita Botërore e Lirisë së Shtypit u shpall nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së në vitin 1993 pas një Rekomandimi të miratuar në sesionin e 26-të të Konferencës së Përgjithshme të UNESCO-s në vitin 1991. Tema e Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit për vitin 2025 është “Raportimi në Botën e Re të guximshme – Ndikimi i inteligjencës artificiale në lirinë e shtypit dhe median”.
OKB thotë se, rritja e shpejtë dhe përdorimi i Inteligjencës Artificiale (IA) po ndryshon gazetarinë, median dhe lirinë e shtypit në mënyra të mëdha. Ndërsa parimet e medias së lirë, të pavarur dhe pluraliste mbeten vendimtare, ndikimi i IA në mbledhjen, përpunimin dhe shpërndarjen e informacionit është i thellë, duke paraqitur si mundësi novatore, ashtu edhe sfida serioze.
Në Shqipëri, Prezenca e OSBE-së ka reaguar, duke theksuar se liria e shprehjes dhe një media e pavarur janë thelbësore për një demokraci të gjallë dhe të qëndrueshme.
“Në Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit, Prezenca e OSBE-së në Shqipëri ripohon se liria e shprehjes dhe media e pavarur janë thelbësore për një demokraci të gjallë dhe të qëndrueshme. Ne mirëpresim hapat e fundit të ndërmarra për të forcuar mbrojtjen e gazetarëve, duke përfshirë caktimin e një pike kontakti të dedikuar të Policisë së Shtetit për sigurinë e gazetarëve. Këto janë zhvillime të rëndësishme, por disa sfida mbeten. Profesionistët dhe organizatat e medias vijojnë të përballen me kërcënime dhe trysni, duke nënvizuar nevojën urgjente për të garantuar sigurinë e tyre dhe për të mbështetur një mjedis mediatik pa presione politike dhe ekonomike, ku të mund të lulëzojë gazetaria e pavarur. Po aq jetik është edhe roli i raportimit të saktë, të paanshëm dhe etik përmes mekanizmave efektivë vetërregullues që mundësojnë debat publik të informuar dhe angazhim qytetar. Gazetarët luajnë një rol kyç në vënien e pushtetit përballë llogaridhënies dhe besimi i publikut në punën e tyre varet nga përkushtimi i fortë ndaj standardeve profesionale dhe etike. Me këtë rast, Prezenca e OSBE-së në Shqipëri thekson mbështetjen e saj për nismat reformuese dhe platformat e dialogut që mbrojnë lirinë e shtypit dhe promovojnë gazetarinë e përgjegjshme në Shqipëri”, thuhet në reagimin e OSBE.
Në Shqipëri, sipas organizatës ndërkombëtare “Reporterët pa Kufi”, është përmirësuar klima për lirinë e shtypit dhe pavarësinë e medias, krahasuar me një vit më parë. Vendi ynë në indeksin botërorë të kësaj organizate për vitin 2025, renditet i 80 nga 180 të tilla në klasifikim, ndërsa një vit më parë renditej i 99, një përmirësim me 19 vende. Në Shqipëri u përmirësua kuadri ligjor, siguria dhe aspekti social i medias.
