Nga Dr. Loic Tregoures
Zgjerimi i BE mbetet i papëlqyeshëm në Francë dhe presidenti Macron ka marrë një vijë të vështirë për anëtarët potencialë të rinj nga Ballkani Perëndimor – kështu si do ta pajtojë Pavli këtë qëndrim të ashpër me synimin e një angazhimi më të ngushtë në rajon?
Mini-takimi i fundit i mbajtur në Berlin më 29 prill midis presidentit francez Emmanuel Macron, kancelares gjermane Angela Merkel dhe liderëve të Ballkanit Perëndimor duket se ka dhënë katër konkluzione.
Së pari, një zgjidhje territoriale për mosmarrëveshjen midis Kosovës dhe Serbisë duket se është shkarkuar, ndonëse Presidenti Macron përsëriti se nuk duhet të ketë tabu në bisedime.
Së dyti, Franca dhe Gjermania vendosën të përfshiheshin më shumë drejtpërdrejt në dialogun Serbi-Kosovë duke marrë parasysh bllokimin dhe mungesën e rezultateve të dhëna nga Përfaqësuesja e Lartë e BE-së, Federica Mogherini, si dhe zhvendosjen e pozitës amerikane nën administrimin jo të besueshëm të Uashingtonit.
Së treti, një samit tjetër i ngjashëm do të zhvillohet në Paris në fillim të korrikut, i cili nuk ishte planifikuar në agjendën diplomatike përpara takimit në Berlin.
Së katërti, Parisi mori rastin në samitin për të botuar një strategji të re kombëtare për rajonin e Ballkanit Perëndimor, duke pranuar një tërheqje dhe mungesë interesi gjatë dekadës së fundit pas përfshirjes së fortë në vitet 1990 dhe fillimi i viteve 2000 me forcën e NATO-s në Kosovë KFOR veçanërisht.
Megjithatë, përveç për përfshirjen e re të Agjencisë Franceze për Zhvillim (AFD) në rajon, kjo strategji përfshin kryesisht elemente që tashmë janë duke u zbatuar, siç janë përpjekjet për kontrollin e armëve të vogla në kuadër të Procesit të Berlinit, formimin e agjentëve doganorë , ose bashkëpunim më të fortë për sigurinë, migracionin dhe radikalizimin.
Prandaj, është e ligjshme të pyesim se çfarë roli që Franca ka ndërmend të luajë në rajon në muajt dhe vitet e ardhshme, duke llogaritur faktin se Presidenti Macron bëri kristal të qartë në Sofje në maj 2018 dhe pastaj përsëri duke bllokuar hapjen e pranimit negociatat për Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut në qershor të vitit 2018, se ai ishte kundër çdo lëvizjeje drejt zgjerimit, me arsyetimin se BE-ja duhej të reformohej para pranimit të ndonjë anëtari të ri.
Në një përgjigje të kohëve të fundit për pyetjen e senatorit francez Helene Conway, Ministri i Punëve të Jashtme Jean-Yves Le Drian deklaroi se Franca ishte kundër heqjes së regjimit të vizave për Kosovën, duke pranuar por duke mos u pajtuar me pozitën e Komisionit Evropian dhe Parlamentit Evropian, të dy duan që ajo të hiqet.
Le Drian theksoi se sa i përket korrupsionit dhe sundimit të ligjit, kishte shumë pak përpjekje për t’i adresuar ato nga autoritetet e Kosovës dhe ishte tepër vonë për t’i vlerësuar ato dhe për të pranuar liberalizimin e vizave.
Ndërkohë, sa i përket Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut, duket shumë e mundshme që Franca, dhe ndoshta Holanda dhe Danimarka, do të qëndrojnë në pozitën e refuzimit të pranimit të hapjes së negociatave të pranimit me Tiranën dhe Shkupin.
Më saktësisht, ende ekziston dyshimi nëse të dyja vendet do të trajtohen së bashku ose do të ndahen. Qershorin e kaluar, disa në Francë argumentuan në favor të çkyçjes në mënyrë që të favorizonin përparimin pozitiv për Maqedoninë e Veriut, por më kot.
Më saktësisht, ende ekziston dyshimi nëse të dyja vendet do të trajtohen së bashku ose do të ndahen. Qershorin e kaluar, disa në Francë argumentuan në favor të çkyçjes në mënyrë që të favorizonin përparimin pozitiv për Maqedoninë e Veriut, por më kot.
Raportet e ardhshme të Komisionit Europian mbi Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, të cilat pritet të publikohen së shpejti, mund të ndihmojnë shtysën për shkyçje nëse theksojnë dallime të mëdha.
Nëse zgjidhet opsioni i shkëputjes, Shkupi mund të ketë ende një shans të vogël për të hapur negociatat, pas suksesit të marrëveshjes së Prespës për të zgjidhur mosmarrëveshjen e emrit me Greqinë dhe zgjedhjet, të cilat konsiderohen të lira dhe të drejta, të reja pro-BE të Maqedonisë Veriore presidenti Stevo Pendarovski.
Ka pasur spekulime rreth arsyeve pse Franca ka mishëruar rolin e “policit të keq” në zgjerimin në Ballkan pas dy dekadash të pandershme relative në rajon dhe pavarësisht nga qeveritë e mëparshme të Francës, duke përfshirë edhe ato të krahut të djathtë, duke mos penguar hapjen e negociatave dhe kapitujve. Mund të theksohen tre arsye kryesore.
Së pari, zgjerimi është shumë jopopullor në Francë, pasi ai sjell kujtimet e fushatës së vitit 2005 për referendumin mbi Kushtetutën Evropiane, e cila u refuzua masivisht, gjatë së cilës zgjerimi në Turqi dhe hidrauliku polak si personifikim i valës së vitit 2004 zgjerimi ishin ndër temat kryesore. Ajo ka ushqyer frikë dhe frustrim që nga ajo kohë, për të mos përmendur dështimin e perceptuar të integrimeve të vitit 2007 të Rumanisë dhe Bullgarisë. Që atëherë, ndonëse qeveritë nuk kanë bllokuar ndonjë vend të Ballkanit Perëndimor, askush nuk do të përkrahë në mënyrë të qartë edhe integrimin e ri. Interesante, çështja e integrimit të Serbisë deri në vitin 2025 u vu në 12 kandidatë në një debat televiziv në prillin e kaluar – dhjetë prej të cilëve, duke përfshirë shumicën e kandidatëve të krahut të majtë dhe kandidatin e presidentit Macron, ishin kundër, ndërsa vetëm dy ishin në favor. Megjithatë çështja nuk ishte Serbi në vetvete, por për zgjerimin. Prandaj, duke pasur parasysh mënyrën se si Presidenti Macron i ka përshtatur zgjedhjet evropiane si një ‘progresistë kundër luftës së nacionalistëve dhe pa marrë parasysh nëse është e justifikuar apo jo një frikë e tillë, ndonjë shenjë pozitive drejt zgjerimit shihet si dhënia e municioneve nacionalistëve, veçanërisht në Franca ku partia e Macron dhe Front National e Marine Le Pen janë qafë dhe qafë në sondazhet e opinionit.
Arsyeja e dytë për qëndrimin e ftohtë të Francës ndaj zgjerimit të mëtejshëm është se Presidenti Macron bëri shumë të qartë që nga fillimi i mandatit të tij se qëllimi i tij ishte reformimi i institucioneve evropiane, duke u angazhuar në një debat të ashpër me Gjermaninë lidhur me këtë çështje.
Intervistat e fundit nga të dy Macron dhe Merkel treguan njohje të divergjencave të pazakonta dhe të forta mbi shumë çështje, nga institucionet dhe eurozona në shitjen e armëve. Kështu, zgjerimi duhet parë si një nga ato çështje për të cilat pozicioni i Francës është i dyfishtë: nga njëra anë, ekziston besimi i sinqertë se ka nevojë për thellimin e BE-së përpara se të zgjerohet ajo; nga ana tjetër, ai shërben edhe si një ujdi me Gjermaninë lidhur me reformimin e institucioneve të BE-së, pasi zgjerimi në Ballkan shihet gjerësisht nga Parisi si kryesisht në interes të Berlinit.
Së treti, ndonëse e pandershme mund të duket duke marrë parasysh vlerësimet e Komisionit Evropian, zhvillimet e fundit në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni Veriore japin bazë për pozitën franceze (dhe holandeze dhe daneze gjithashtu) mbi korrupsionin dhe sundimin e ligjit. Nuk është rastësi që kryeministri maqedonas Zoran Zaev njoftoi një riorganizim të thellë të kabinetit të tij shpejt pas referendumit mbi marrëveshjen e Prespës dhe zgjedhjet e fundit presidenciale tregoi se ai kishte humbur shumë përkrahje midis votuesve më pro-BE mbi mungesën e rezultateve lidhur me çështjet e brendshme si korrupsioni.
Në Kosovë, ambasadat perëndimore u bënë të zëshëm disa ditë më parë pasi miqtë e ngushtë të kryeministrit Ramush Haradinaj u emëruan përsëri në pozita të larta që nuk duhet të mbajnë nëse kriteret janë bazuar në meritë dhe konkurrencë transparente.
Këto arsye politike janë bërë më të qarta dhe më të qarta që nga zgjedhja e Presidentit Macron dhe nuk ka arsye për të besuar se do të ndryshojnë.
Megjithatë, tri pyetje mbeten për t’u përgjigjur. Çfarë ndikimi, në afat të shkurtër dhe të mesëm, mund të ketë pozita franceze në rajon, veçanërisht në Maqedoninë e Veriut?
A do të përfshihet më shumë Franca në dialogun Beograd-Prishtinë? Dhe bllokimi i Parisit për fillimin e negociatave të pranimit të Maqedonisë së Veriut e bën Presidenti Vuçiç të dyshojë se nuk do të ketë asnjë çmim të BE-së, në fund të fundit nëse do të vendosë drejt një marrëveshje gjithëpërfshirëse me Kosovën?
Dhe së fundi, si do ta shpjegojë Franca strategjinë e saj të re dhe përfshirjen në rajon, ndërkohë që është ajo që e bllokon atë nga integrimi në BE në të njëjtën kohë?
Takimi i ardhshëm në Paris në korrik mund të japë disa përgjigje.
Dr. Loic Tregoures është një shkencëtar politik, i specializuar në marrëdhëniet midis sportit, politikës dhe identiteteve në hapësirën post-jugosllave. Ai jep mësim në Shkencat Politike në Universitetin Katolik të Lille, Francë.
Burimi: Birn
